اصحاب کتب اربعه رحمة الله علیهم

محمد بن یعقوب کلینی و محمد بن حسن طوسی و بابویه قمی است که به «محمدین ثلثه» معروفـند. و هر سه از علمای طراز اول شیعه بوده و چهار کتاب متقن و جامع تألیف کرده و قسمت عمدۀ اخبار خانوادۀ عصمت را در آنها جمع آورده و ضبط کرده اند و کتب مزبور عبارتند از :
کافی و تهذیب و استبصار و من لایحضره الفقیه که اولی از کلینی و دومی و سومی از شیخ طوسی و چهارمی از صدوق است.
و پوشیده نماند که اصحاب کتب اربعه شیعه و اصحاب صِحاحِ سِتّة یا سبعۀ اهل سنّت و جماعت که زنده کنندۀ آثار اسلامی هستند همگی از دیار ایران بوده اند و این یکی از مفاخر بزرگ ایران میباشد.
و ناگفته نماند که سه تن از اکابر علمای اواخر شیعه نیز هر یکی کتابی جامع تألیف کرده و تمام علمای دینی و عموم مسلمانان را رهین منّت زحمات خود ساخته اند و آنان عبارتند از :
مولی محمدباقر مجلسی و شیخ حُرّ عامِلی محمد بن حسن و شیخ جلیل محمد بن مرتضی معروف به فیض کاشانی، که اولی بحارالانوار را تألیف کرده و دومی هم کتاب وسائل الشیعه را اثر باقی و جاویدان خویش کرده و سومی نیز کتاب وافی را به یادگار گذاشته است و این سه کتاب در میان علما به «جوامع ثلثه» معروف و مؤلفان آنها نیز به «محمدین ثلث اواخر» مشهورند، و گاهی مؤلفان کتب اربعه را نیز در مقابل اینها به اوایل مقید داشته اند و آنها را «محمدین ثلث اوائل» مینامند. رحمة الله علیهم أحمعین.